"Κοτόπουλο με δαμάσκηνα "(2011) των Μαρζάν Σατραπί και Βινσέντ Παρονό

κριτική Χριστίνας Παρασκευοπούλου

Κοτόπουλο με δαμάσκηνα: Ένας τόσο γευστικός τίτλος σίγουρα μας προδιαθέτει για μια ευχάριστα γλυκόξινη ταινία. Αλλά επειδή δεν ξέρουμε πως μπορεί να είναι μία γλυκόξινη ταινία περιοριζόμαστε στο να την χαρακτηρίσουμε άπλα γλυκόπικρη.

Γλυκιά γιατί είναι φορτωμένη με αναμνήσεις ενός μουσικού ενώ είναι πικρή γιατί πραγματεύεται τις οχτώ τελευταίες του μέρες. Ο Νασέρ Αλί διακεκριμένος βιολιστής χάνει από πείσμα της γυναίκας του το βιολί του αλλά και την έμπνευσή του. Μάταια προσπαθεί να το αντικαταστήσει. Ούτε το πιο προσεγμένο Stradivarius δεν μπορεί να πάρει την θέση του αγαπημένου του μουσικού οργάνου. Έτσι αποφασίζει να πεθάνει . Οι τελευταίες μέρες του σημαδεύονται από έναν απολογισμό.

Όμως γιατί ένα βιολί αξίζει όσο η ζωή του Νασέρ; Μα πώς είναι δυνατό να θυσιάσει στο βωμό της δημιουργικότητάς του την φαινομενική ευτυχία της οικογένειάς του; Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις δεν είναι δύσκολες .Το συγκεκριμένο βιολί κουβαλούσε πάνω του τις θύμισες μιας ζωής αφιερωμένης σε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα .Η κάθε μελωδία που έβγαζε ήταν μια ανάσα ή καλύτερα ένας αναστεναγμός για μια αγάπη που πέρασε και μάλλον δεν θα ξανάρθει. 

                
Κοτόπουλο με Δαμάσκηνα (Poulet aux prunes)... από athinorama 

Ο έρωτας αυτός έχει αφήσει αδιαμφισβήτητα ανοιχτές πληγές στον ψυχισμό του Νασέρ αλλά σίγουρα αποτελεί και την πιο σημαντική πηγή έμπνευσής του . Όλος ο πόνος που πηγάζει από την απουσία της πρώην ερωμένης του τον τροφοδοτεί κάθε στιγμή της ζωής του με μία απίστευτη νοσταλγία η οποία διαποτίζει το έργο του και το κάνει τόσο ξεχωριστό όσο και τα αισθήματα για την όμορφη γυναίκα που άφησε πίσω του. Το σπάσιμο λοιπόν του βιολιού του σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους και σημαδεύεται με μια μοιραία συνάντηση.

Ταυτόχρονα η οικογένεια του παίζει έναν σχεδόν δευτερεύοντα ρόλο στη ζωή του αφού δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια σύμβαση, μια μάταιη προσπάθεια να αφήσει πίσω του ένα παρελθόν που τον κατατρώει αλλά συνάμα του χαρίζει το δώρο της δημιουργίας. Υπάρχει μια διαλεκτική λοιπόν σχέση ανάμεσα στον πόνο και την τέχνη για τον ήρωα της ταινίας . Ο πόνος είναι εκείνος που γεννά την τέχνη του πληγωμένου μουσικού αλλά και η τέχνη είναι ο πιο όμορφος και πραγματικός τρόπος για εκφράζεται και να βγαίνει στην επιφάνεια αυτό το ασίγαστο συναίσθημα.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλη η ταινία είναι ένα παραμύθι αφιερωμένο στο άλγος που γεννά ένας ανεκπλήρωτος έρωτας και την τέχνη. Η τέχνη παρουσιάζεται όχι μόνο με την μορφή της μουσικής από τον Νάσερ Αλί αλλά και με την μορφή της μαγειρικής από την γυναίκα του .Γιατί η μαγειρική της μπορεί να ληφθεί ως τέχνη; Η γυναίκα του “χρησιμοποιεί” την μαγειρική με τον ίδιο τρόπο που και ο Νασέρ Αλί “χρησιμοποιεί” την μουσική του. Η αφοσιωμένη νοικοκυρά προσπαθεί απελπισμένα μέσω της μαγειρικής να πλησιάσει τον μεγάλο της έρωτα, τον σύζυγό της και να επικοινωνήσει μαζί του .Αλλά η μαγειρική είναι επίσης ένας τρόπος έκφρασης που την κάνει έστω και λίγο να ξεφεύγει από την δυσβάσταχτη καθημερινότητα,μια καθημερινότητα γεμάτη μιζέρια . Ο μονόπλευρος έρωτάς της ίσως από μία άποψη να είναι πιο αληθινός(παρόλο που δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ποια είναι τα κριτήρια του αληθινού έρωτα) διότι παρ όλη την καθημερινή τριβή της μαζί του ,παρ όλη την βίαιη ρουτίνα εκείνη συνεχίζει απεγνωσμένα να ζητά λίγο παραπάνω προσοχή από τον πολυαγαπημένο της άντρα. Αντίθετα βέβαια ο έρωτας του βιολιστή διατηρεί την μαγεία και την αφέλεια του αφού η απόσταση των δύο εραστών συμβάλει στην εξιδανίκευση του ενός από τον άλλο. Εκείνος ζει και δημιουργεί για να επικοινωνεί με φαντάσματα από το παρελθόν ενώ η ερωμένη του κρυφά γεμίζει τις ώρες της με μουσικές φτιαγμένες μόνο για κείνη ενώ παράλληλα η ζωή της συνεχίζει να κυλά ως καλή σύζυγος, μητέρα και κόρη.

Και όλα αυτά γίνονται μία όμορφη ιστορία που έξοχα οπτικοποιείται από τους Μαρζάν Σατραπί και Βινσέν Παρονό με την συνοδεία ενός γλυκά νοσταλγικού soundtrack. Η φωτογραφία άλλοτε ζεστή και φαντασιακή και άλλοτε πιο μουντή χωρίς να χάνει όμως ποτέ τον ονειρικό της χαρακτήρα, μας κάνει να βυθιζόμαστε σε ένα μπαρόκ σύμπαν που η Δύση συναντά την Ανατολή , οι παραδόσεις τη σύγχρονη ζωή και ο μύθος την πραγματικότητα.>Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά αν αυτή η ταινία αποτελεί όντως ταινία,παραμύθι,ποίημα ή εικονογράφηση ενός ποιητικού παραμυθιού. Σημασία έχει ότι την απολαμβάνουμε από την αρχή μέχρι το τέλος και χανόμαστε σε έναν κόσμο που είναι λες και έχει ξεπηδήσει από τις διηγήσεις των γιαγιάδων μας ή τα πιο όμορφα παιδικά βιβλία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η Μαρζάν Σατραπί εντάχθηκε στο Atelier des Vosges ,ένα στέκι για τα μεγαλύτερα ονόματα στη μοντέρνα εικονογράφηση βιβλίων κόμικ. Πρέπει όμως να συμπληρώσουμε ότι παρά την ρομαντική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί,το χιούμορ είναι και αυτό ένα από τα βασικά στοιχεία της ταινίας ενώ οι δημιουργοί της δεν χάνουν την ευκαιρία να κάνουν ένα έξυπνο σχόλιο πάνω στο “Αμερικάνικο όνειρο” και τις επιφανειακές ,αλλοτριωμένες σχέσεις των καπιταλιστικών κοινωνιών.

Το “Κοτόπουλο με Δαμάσκηνα” σίγουρα είναι ένας ύμνος σε όλους όσους ένα πάθος αποτελεί νόημα της ζωής τους και είναι ικανοί να την σπαταλήσουν μόνο για αυτό. Είναι σίγουρα μια ωδή στους ανθρώπους που συμφιλιώνονται με τον πόνο και τον μετουσιώνουν σε δημιουργία προσδοκώντας οι μελωδίες τους,τα ποιήματα τους ακόμα και οι λιχουδιές που ετοιμάζουν να βρουν εκείνον που αποτελεί πηγή έμπνευσής τους και να τους χαρίσουν λίγες στιγμές ευχαρίστησης ή ακόμα καλύτερα απόλαυσης. Είναι μια ταινία για αυτούς που οι μεγάλοι έρωτες δεν τους προσπερνούν τόσο εύκολα αλλά τα αγαπημένα τους πρόσωπα γίνονται δύο άγρυπνα μάτια που τους καθοδηγούν, τους δείχνουν το επόμενο βήμα και χωρίς να το καταλάβουν το παρελθόν σημαδεύει με το πιο ξεχωριστό αλλά και περίεργο τρόπο κάθε στιγμή του μέλλοντος. Για όλους εκείνους που η απόσταση δεν αποτελεί τροχοπέδη για τον έρωτα τους άλλα αντίθετα ένας τρόπος ενδυνάμωσης αφού κουβαλούν πάντα ένα κομμάτι από τον άλλο.

Αυτή η ταινία είναι σίγουρα μια αισθητική απόλαυση που θα μπορούσε να συγκριθεί με μια γαστρονομική εμπειρία που ίσως ακόμα και να ξεπερνά το κοτόπουλο με δαμάσκηνα και που περιλαμβάνει ακόμα πιο ντελικάτες γεύσεις που ικανοποιούν και έναν αρκετά απαιτητικό ουρανίσκο,συνηθισμένος σε πιο δυτικά πιάτα.Πηγή